Federaal ziekteverzuim voor het eerst sinds 2012 gedaald. Re-integratie zit in de lift.

Uit de jaarlijkse studie van Medex (FOD Volksgezondheid) over het ziekteverzuim bij de federale ambtenaren blijkt voor het eerst sinds 2012 een daling van de afwezigheden door ziekte. In 2017 werd er op 100 werkdagen gemiddeld 6,15 dagen niet gewerkt door ziekte. In vergelijking met 2016 is dit een daling van 1,13%. In andere sectoren werd eerder een stijging vastgesteld.

“Voor het eerst sinds 2012 daalt het verzuim. Dat is goed nieuws. Maar we moeten nog meer doen. Daarom hebben we in juli 2018 besloten om het re-integratieproces te versterken en de controles op afwezigheden aan te passen”, zegt Maggie De Block, minister van Volksgezondheid.

“Via Empreva hebben we ook geinvesteerd in een multidisciplinair team ter preventie van de professionele risico’s. Voorkomen is altijd beter dan genezen. Medex en Empreva zullen dit jaar nog samen met de leidende ambtenaren van de federale overheid bekijken welke acties genomen kunnen worden in het kader van het preventie- en controlebeleid.”

Minister van Ambtenarenzaken, Steven Vandeput:  “Ons beleid werkt. Vandaag zien we de effecten van ons beleid in de dalende afwezigheidscijfers. Thuiswerkers zijn bijvoorbeeld minder vaak ziek dan mensen die niet thuiswerken. We hebben nog een pak maatregelen op stapel staan. Het nieuwe statuut voor ambtenaren is er één van. In dat statuut zetten we nog sterker in op re-integratie door verschillende diensten te laten samenwerken en individuele begeleiding aan te bieden. Ik ben ervan overtuigd dat we zo meer mensen terug aan de slag kunnen krijgen na een periode van ziekte.”

In 2017 zijn er niet alleen minder federale ambtenaren die zich ziek melden (55 747 ten opzichte van 58 302 in 2016), maar ze zijn ook minder vaak afwezig door ziekte (gemiddeld 2 keer per jaar ten opzichte van 2,1 in 2016).

De gemiddelde duur per afwezigheid stijgt wel van 7,2 naar 7,4 dagen.

Ook het langdurig ziekteverzuim (afwezigheden van meer dan een jaar) daalt in 2017 en ligt lager dan in de privésector (0,96% ten opzichte van 2,82%). Bij de federale overheid neemt vooral het middellang verzuim (afwezigheden tussen een maand en een jaar) toe. Dit vormt voor het eerst het grootste aandeel van het verzuim.

Welke ambtenaren waren afwezig in 2017?

• Statutaire ambtenaren (5,94%) zijn minder afwezig dan contractuele personeelsleden (7,04%);
• Vrouwelijke ambtenaren (6,91%) waren vaker en langer afwezig dan mannen (5,29%);
• Het verzuim stijgt met de leeftijd tot 65 jaar;
• Lager geschoolde ambtenaren (niveau D: 7,77%) hebben een groter verzuim dan de hoger geschoolden (niveau C 6,86%, niveau B 5,33% en niveau A 4,11%);
• Het ziekteverzuim in Brussel bedraagt 4,89%, in Vlaanderen 5,68% en in Wallonië 7,02%.

Stress blijft stijgen

In 2017 waren de drie categorieën van diagnoses waarvoor Medex de meeste attesten ontving:

• locomotorische problemen (19,3%)
• stressgerelateerde aandoeningen (18,7%)
• ademhalingsproblemen (18,4%),

Samen met de locomotorische problemen (23,5%) is stress (33,9%) verantwoordelijk voor meer dan de helft (57,4%) van de ziektedagen bij de federale overheid. De opmars van stress als voornaamste oorzaak van het aantal ziektedagen zet zich ook in 2017 verder, maar de hellingsgraad van de stijging is wel afgenomen.

Het bezoek van de controlearts

In 2017 voerden de controleartsen 42 993 controles uit voor afwezigheden door ziekte.

In 89,9 % van de gecontroleerde afwezigheden beoordeelde de arts de afwezigheid als gegrond. Bij 1,83% van de gecontroleerde afwezigheden kortte de controlearts de afwezigheidsperiode in of bleek de afwezigheid niet gerechtvaardigd.

Over 8,2% van de afwezigheden kon de controlearts geen uitspraak doen omdat de zieke ambtenaar niet kwam opdagen voor de controle. “Een aantal mensen hadden ongetwijfeld een gegronde reden maar de echte misbruiken mogen we niet tolereren. Een werkgever kan hier sancties voor treffen”, benadrukt minister De Block. “We gaan de werkgevers dan ook sensibiliseren om in de toekomst kordater op te treden. Ik kan niet langer toestaan dat een aantal oneerlijke mensen het systeem onderuit halen ten nadele van de overgrote meerderheid die wel zeer correct zijn.”

Gedeeltelijke werkhervatting na een langdurige afwezigheid

Het aantal aanvragen voor verminderde prestaties door ziekte stijgt (van 1 508 aanvragen in 2016 naar 1 643 in 2017). Het aantal aanvragen voor het stelsel “langdurige ongeschikheid” stijgt (van 638 aanvragen in 2016 naar 703 in 2017.

Enkele vaststellingen:

• 1 zieke ambtenaar op 5 die in aanmerking komt voor het systeem van verminderde prestaties, maakt ook effectief gebruik van dit aanbod;
• Van de 7 414 ambtenaren die meer dan 30 dagen afwezig waren, vroegen er 940 personen verminderde prestaties van het type “re-integratie” aan en 703 het type “langdurige ongeschiktheid”;
• Op 10 aanvragen voor verminderde prestaties, zijn er 6 aanvragen voor het stelsel “re-integratie” en 4 voor het stelsel “langdurige ongeschiktheid”;
• 7 op de 10 aanvragers hebben drie maanden nodig om zich opnieuw aan te passen aan het normale werkritme;
• 52,3% van de aanvragen voor het stelsel “langdurige ongeschiktheid” en 41,7% van de aanvragen voor het stelsel “re-integratie” betreffen vijftigers;
• Meer dan de helft (52,6%) van de werkhervattingen met verminderde prestaties van het stelsel “re-integratie” wordt aangevraagd na een langdurige afwezigheid door stress en bijna een vijfde (18,8%) na locomotorische problemen;
• Amper 3% van de ambtenaren die in het stelsel “re-integratie” stappen, vallen binnen de twee maanden opnieuw uit.

“Nog veel te weinig mensen maken gebruik van de gedeeltelijke werkhervatting na een langdurige afwezigheid. En dat is jammer, want deze maatregel is net bedoeld om hen te helpen. Het is voldoende bewezen dat geleidelijke werkhervatting het genezingsproces versnelt”, besluit Maggie De Block.

Om re-integratie te stimuleren werd het statuut dit jaar nog uitgebreid en zijn er tal van scenario’s voorhanden. In juli nog kwam minister De Block over de brug met meer netto-inkomsten voor langdurig zieken die proberen deeltijds te werken. Daarnaast ontvangt elke werknemer wiens contract wordt opgezegd omwille van medische overmacht maar toch nog in staat is te werken een premie van 1.800 euro om zijn kansen op herintreding op de arbeidsmarkt te vergroten.

Het volledige rapport en de infographics vindt u hier.