Terugkeerbeleid: Nederlands staatssecretaris op bezoek om te leren uit Belgische best practices

Op maandag 20 mei 2019 kreeg Maggie De Block, minister van Asiel en Migratie, bezoek van Mark Harbers, Nederlandse staatssecretaris van Justitie en Veiligheid. De Nederlander toonde interesse in de Belgische best practices inzake het beleid met betrekking tot gezinnen met minderjarige kinderen die moeten terugkeren. Samen hebben ze ook een bezoek gebracht aan de open terugkeerwoningen in Sint-Gillis-Waas.

Maggie De Block, Belgische minister van Asiel en Migratie: “Ik ben trots dat buitenlandse regeringen, en mijn Nederlandse collega in het bijzonder, komen kijken hoe ons beleid voor gezinnen in illegaal verblijf in elkaar zit. Het toont aan dat we goed bezig zijn. Ons beleid is effectief.”

“Bijna alle Europese landen staan voor dezelfde uitdagingen als het over het migratiebeleid gaat. Een daarvan is de terugkeer van gezinnen met kinderen. Wat ons land voor hen doet is een voorbeeld voor onze buurlanden”, legt minister De Block uit. “Er wordt rekening gehouden met het belang van het kind. We voorzien efficiënte alternatieven aan de opsluiting, voor zover het kan. We proberen eerst om een vrijwillige terugkeer te organiseren. Maar als ze weigeren hebben we soms geen andere keuze dan ze gedwongen uit te wijzen. In beide gevallen zorgen we wel ervoor dat de verblijfsomstandigheden zo humaan mogelijk zijn. Dat is ons streng maar rechtvaardig en humaan migratiebeleid. De open terugkeerwoningen dragen hieraan bij. En daarom komt mijn Nederlandse collega vandaag leren hoe ons systeem in elkaar zit.”

Opvang en terugkeer van gezinnen in illegaal verblijf

Internationale organisaties, ngo’s en andere landen herkennen ons land als voorbeeld op vlak van opvang van gezinnen met kinderen die geen of niet langer recht op verblijf hebben in België en die dienen terug te keren. Het gaat in het bijzonder over gezinnen die bij aankomst in België niet over de vereiste geldige documenten beschikken (bijvoorbeeld geen geldig visum) of gezinnen van wie de asielaanvraag (verzoek tot internationale bescherming) werd afgewezen. Deze families kunnen in open terugkeercentra verblijven. Daarvoor werken Fedasil en de Dienst Vreemdelingenzaken samen.

Coaching op maat

In deze open terugkeercentra krijgen de families ook coaching op maat. Een terugkeertraject wordt opgestart waarbij de familie grondige informatie krijgt over hun rechten en plichten in België. De terugkeercoach begeleidt hen niet alleen op sociaal en administratief vlak. Hij of zij staat hen ook bij in hun dagelijkse leven. Zo kan een vertrouwensband groeien die de succeskans van de begeleiding om vrijwillig terug te keren naar hun land van herkomst moet verhogen.

Sinds 2014 bestaat ook de mogelijkheid om de coaching met het oog op vrijwillige terugkeer in de eigen woning van een afgewezen gezin te organiseren.

Indien een vrijwillige terugkeer niet lukt, kan overgegaan worden tot een gedwongen uitwijzing. Voor families met minderjarige kinderen gebeurt dit ook in open centra: de open terugkeerwoningen. Hun gedwongen terugkeer wordt er georganiseerd en voorbereid, maar de optie tot vrijwillig vertrek blijft steeds open.

De coaches leggen de mogelijkheden van begeleide vrijwillige terugkeer en re-integratie aan de families uit zodat de terugkeer in de beste omstandigheden kan doorgaan. Zowel voor vrijwillige als voor gedwongen terugkeer wordt er rekening gehouden met het belang van het kind.

Open terugkeerwoning als alternatief voor detentie

De open terugkeerwoningen van de Dienst Vreemdelingenzaken bestaan sinds oktober 2008 en gelden als een alternatief voor de opsluiting van families in gesloten centra. De Dienst Vreemdelingenzaken beschikt op dit moment over 28 woningen verspreid over vijf sites.  Het betreft “community based” woningen, d.w.z. dat de huizen of appartementen zich in de dorpskern van de gemeentes bevinden en niet te onderscheiden zijn van de andere huizen in de straat. Elke woonunit wordt in principe door één familie bewoond; op die manier wordt de privacy zo veel mogelijk gegarandeerd.